Dünyada Turist Rehberliği

AVRUPA’DA TURİST REHBERLİĞİ EĞİTİMİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ÖN ÇALIŞMA

ÖNSÖZ

İlk olarak, bu yılın Ocak ayı başında gönderdiğim biraz gecikmeli ankete hemen yanıt veren herkese burada teşekkürlerimi sunmak istiyorum.

İkinci olarak da kendi ülkelerindeki yeterlilik uygulamasını anketin formatına dönüştürmekte gerçekten zorlanan üyelere teşekkür ederim.

Özellikle Akdeniz ülkelerinde böyle bir durumla karşılaştık. Böylece birinci gözlemim hemen ortaya çıktı:

Rehberliğin onlarca – hatta yüzyıllarca – yerleşik olduğu ülkelerde bu mesleğin akademik yönü daha fazla vurgulanırken, turizm geçmişi oldukça yeni olan kuzey ülkelerinde ise turizmle genel açıdan ilintili yönler öne çıkarılmıştır.

Turizmin ancak ikinci dünya savaşından sonra gelişmeye başladığı bir ülkenin turist rehberi olarak hazırladığım anketin formatı, modern Avrupa’nın içinden çıktığı Yunanistan ve İtalya ile Roma İmparatorluğu’nun önemli ülkeleri olan 
Fransa, İspanya ve Portekiz gibi bazı kültürler için elbette pek uygun düşmemiştir.

Topladığım bütün bilgileri bir tablo halinde bir araya getirmeye çalıştım. Bununla birlikte, bu derlemeyi hazırladığım sırada daha ayrıntılı bilgiler,  özellikle de farklı ülkelerde nitelikli bir turist rehberinden neler beklendiğine dair kesin bilgileri öğrenmek ve gelecekteki eğitimlerde 
yararlanmak amacıyla başka anketler de göndermeye karar verdiğimi belirtmek durumundayım.

Analizime devam etmeden önce topladığım bilgilerin bazılarını yanlış yorumlamış olabileceğim hususunun bütünüyle bilincindeyim. Dolayısıyla böyle yanlış yorumlamalar için şimdiden affınıza sığınıyorum. Bu çalışmanın 
sadece bir ön araştırma niteliğinde olduğunu tekrar hatırlatır ve özellikle FEG hedefleri göz önünde tutularak bu çalışmanın genişletilmesi yönünde ciddi bir gereksinim duyduğumu belirtmek isterim.

YETERLİLİK LİSANSI

Lisans uygulaması yedi ülkede (Avusturya,Kıbrıs, Yunanistan,  Macaristan, İrlanda,  Hollanda ve İskoçya)  ulusaldır. Diğerlerinde ise BÖLGESEL lisans uygulaması vardır.

Danimarka, Fransa, Portekiz ve Slovenya’da ise hem 
BÖLGESEL, hem de ULUSAL lisans açısından en iyi çözüm bulunmuştur.

ÖDÜL ve DEĞERLENDİRME

Bütün ülkelerde değerlendirme işlemi, bakanlık veya turizm müdürlüğü gibi resmi bir kurum bünyesinde ve genellikle üniversite veya bir başka eğitim kurumu ile birlikte yürütülmekte ve bunun sonucunda yeterlilik lisansı verilmektedir.

Finlandiya, Hollanda ve İskoçya gibi bir kaç ülkede ise 
lisans konusu ulusal rehberlik meslek kuruluşuna bırakılmıştır.

Hemen bütün ülkelerde nihai bir YAZILI DEĞERLENDİRME yapılmaktadır. Hollanda ve Portekiz’de yazılı değerlendirme bütün eğitim süreci boyunca yapılır ve final sınavı yoktur.

Avusturya’nın yazılı değerlendirmesi, müstakil çalışan 
turist rehberleri baz alınarak mesleğin ticari yönüne odaklanır.

Rehberlik bilgisi ise daha sonra sözlü ve pratik değerlendirmeden geçirilir.

SÖZLÜ DEĞERLENDİRME

ikiye ayrılır: ANLATIM ve PRATİK.

Pek çok ülke her ikisini de uyguladığını iddia etmektedir ama (anketin muhtemelen yeterli açıklığa sahip olmaması nedeniyle) bu durumun belirsiz kaldığını itiraf etmek zorundayım.

Yunanistan, İtalya, Portekiz ve İspanya’da PRATİK değerlendirme olmayıp, Portekiz hariç olmak üzere hepsinde yabancı dilleri de içeren YAZILI ve SÖZLÜ değerlendirme uygulanır.

İzlanda hariç olmak üzere Kuzey ülkelerinin 
hiç birinde SÖZLÜ değerlendirme uygulanmamaktadır. İzlanda’da ise iklim nedeniyle kış ayları boyunca rehber adayının erişilmesi imkansız bir bölge hakkındaki bilgilerini değerlendirmenin tek yolu SÖZLÜ değerlendirmedir.

EĞİTİM

İtalya ve İspanya haricinde bütün ülkelerde eğitim kursları 
yapılmaktadır. Bununla birlikte son zamanlarda özellikle Roma ve Venedik başta olmak üzere İtalya’da da eğitime yönelme başlamıştır. İspanya’da ise Resmi Turizm Okulu bir çerçeve sunmaktadır.

Yunanistan ve Portekiz’de 2,5-3 yıl süreyle günde 3-4 saatlik kurslar hariç olmak üzere diğer ülkelerdeki kursların çoğu genellikle akşam dersleri ve hafta sonraları ziyaret veya pratiklerle birlikte yarı zamanlı bazda sunulmaktadır.

Yine de, Avusturya ve Birleşik Krallık (Londra) haricinde 
kurslar çoğunlukla bir akademik yıl sürmektedir. İrlanda ve Polonya’da eğitim kursları üç ay sürelidir. Yarı zamanlı bütün kurslar ders saatleri kadar özel çalışma saatleri de gerektirir.

İstisnasız hemen bütün kurslar, mesleki deneyime sahip rehberlerden elde edilen pratik girdiler eşliğinde akademik öğretim görevlileri tarafından verilir.

Londra’da temel kursların bütün teorik ve pratik öğretmenleri, ilgili uzmanlık alanında yeterlilik sahibi olan profesyonel rehberlerden oluşur. Daha sonra Hizmet İçi Mesleki Eğitim için dışarıdan uzmanlar görev alır.

SÖZLÜ ve PRATİK değerlendirme arasında karşılaştığımız belirsizlik konusunda olduğu gibi PRATİK EĞİTİM’in de (i) iş başında mesleki eğitim ve (ii) adayların kendilerinin rehberlik uygulaması yapmaları şeklinde ankette ne ölçüde ortaya konmuş olduğunu belirlemek oldukça zor olmuştur. Çoğu 
durumda adayların kendilerinin seçme ve sunum becerilerini sergilemeleri için eğitim süresinin ancak küçük bir yüzdesinin ayrılmış olduğu görülmektedir.

Bu açıdan Avusturya ve Birleşik Krallık istisnadır.

ALMANYA

Almanya’nın Heidelberg, Köln ve Berlin gibi büyük tarihi şehirlerinde yerleşik turist rehberleri geçtiğimiz birkaç yıl içinde FEG tarafından sağlanan büyük destek sayesinde meslek örgütleri şeklinde bir araya gelerek değerlendirme ve eğitim konularını ele almaya başlamıştır.

Bu gelişme özellikle HEİDELBERG’de gerçekleşmiştir. Bu kente şimdi üç aylık teorik derslerin yanısıra 6 gezi ygulanmaktadır. Bunlar yaya yapılan şehir ve şato değerlendirmeleri ile şehir ve civarında otobüsle yapılan gezilerdir.

BERLİN’de rehberlik, iki Almanya’nın birleşmesi nedeniyle geçici bir süre sekteye uğramıştır: Doğu Berlin’de eğitim politik aşılamaya tabi tutulmuştur. Batı Berlin’de ise duvarın inşası tamamlandıktan sonra başlamıştır. Dolaysıyla her ikisinde de geçerliliğini yitirmiş ve sona ermiştir.

Avrupa Birliği ve Berlin Senatosunun yardımıyla interessenvereinigung Berliner Stadtfhhrer rehberlik eğitiminin konu ve kriterlerini incelemek için bir pilot proje başlatmıştır. Bu proje 1996 yılı Şubat sonunda tamamlanacaktır.

Resmi eğitimin, Alman Turist Rehberleri Federasyonu ile birlikte hazırlanan kriterlere uygun olarak 1996 sonu 
veya 1997 başında uygulamaya geçirileceği umulmaktadır.

DOĞU AVRUPA ÜLKELERİ

Macaristan, Polonya ve Slovenya’dan yanıt almak özellikle heyecan verici olmuştur. Çek Cumhuriyetinde ise doğru makamla temas kurmayı henüz başaramadım. Öte yandan, (Volga tekne gezilerinde de rehberlik yapan Yoshkar 
Ola’lı arkadaşlarla hiç güçlük yaşamadığım halde) Moskova veya Sen Petersburg’daki Rus meslektaşlarla ilişkileri sürdürmek daha da zor görünüyor.Macaristan’da turist rehberliği eğitimi, tur yönetimi ve catering ile bütünleştirilmiştir.

POLANYA’da halen üç aylık bir kurs uygulanmaktadır ama belki 1996 yılı içerisinde uygulamaya geçirilmek üzere yeni yönetmelikler teklif edilmiştir.

SLOVENYA’da eğitime dahil edilmiş ve Dünya Rehberler Federasyonu üyesi bir turist rehberleri derneği görülmektedir. Mevcut 1,5 aylık kurslar kısadır ve 
yılda birkaç kez düzenlenmektedir. Bununla birlikte, 1996 yılı 
içerisinde Ekonomi Bakanlığı’nın Turizm Bölümü tarafından değerlendirilecek 250 saatlik yeni bir kurs planlanmaktadır.

YABANCI DİLLER

Belçika ve İngiltere haricinde bütün ülkelerde en az bir yabancı dil zorunludur.

Danimarka’daki kursu sadece Danimarka dilinde almak mümkün değildir. Aynı şekilde,

Portekiz’de sözlü değerlendirme işlemi ana dilin 
yanısıra iki yabancı dil üzerinden uygulanır. Bazı ülkelerde yabancı dil değerlendirmesi final sınavı sırasında yapılmaktadır.

Avusturya’da yabancı dil değerlendirmesi ilgili ders üzerinden, İtalya’da ise konuşma şeklinde uygulanır. İngiltere ve İsveç’te akıcılık açısından bireysel olarak 
yapılır. Dil öğretimi sunulmaz.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Eğitim ve sınav konuları bazı ülkelerde çoğu zaman Avrupa Birliği fonuyla yeniden değerlendirilmektedir. Bazı ülkelerde ise turist rehberliğini on sekiz yaşından itibaren diğer TURİZM kurslarının genel çerçevesi içerisine alma isteği görülmektedir.

Anladığım kadarıyla en azından kısmen de olsa Hollanda, Danimarka, İspanya ve Portekiz’de durum böyledir. Aynı 
şekilde Birleşik Krallık’ta teklif edilen Ulusal Mesleki Yeterlilik Düzeyleri (NVQ’lar) Seyahat Hizmetleri şemsiyesi altına alınmakta ve dolayısıyla da tur operatörlüğü ve tur yönetimi branşlarıyla ilişkilendirilmektedir.

Benim görüşüme göre bu durumda akademik bilgi ve genel kültürün önemi gözden kaçırılmaktadır. Aynı zamanda böylesi kurslar, (güzel sanatlar, arkeoloji, mimarlık, vs. gibi) ilgili yüksek öğrenimden sonra gerekli bilgi ve rehberlik becerileri açısından eğitim almak isteyen yetişkinler için hiç de cazip değildir.

Turist rehberlerinin kesinlikle iyi eğitimli yetişkinler olması 
gerekir. (22 yaşındaki bir genç bir ölçüde 18 yaşındaki bir gençten daha yetişkindir.) 
Belirli bir alanda uzmanlaşmış bir turist rehberi, ziyarete geldikleri ülkeyi anlamaya çalışan bilgili konukların yanısıra yüzeysel bir genel bakışla yetinerek daha fazla ilgi duymayan konukların taleplerini karşılayabilecek düzeyde olmalıdır. Benim görüşüme göre kurslar (i) bilginin 
ve (ii) o bilgiyi seçmeye tabi tutarak sunabilme yeteneğinin (rehberlik sanatının) tatminkar bir değerlendirmesi yapıldıktan sonra iyi eğitimli ve yetişkin adaylara cazip gelecek ve onları kendi ülkelerinin miraslarını bütünüyle yorumlayabilen turist rehberleri olarak yetiştirecek şekilde 
özel olarak tasarımlanmalıdır.

İNSANLARA SÖYLERSENİZ UNUTURLAR,

GÖSTERİRSENİZ BELKİ HATIRLARLAR,

OYSA KATILIMLARINI SAĞLARSANIZ MUTLAKA ANLARLAR..

*Katrine Prince, Eğitim Müdürü (Rehberlik Eğitimi) Londra Turist Kurulu
Londra, 8 Şubat 1996